Help, ik ben verslaafd. Aan mijn katten, aan chocola, aan zingen op Smule en aan vast nog wel meer dingen, maar dat is allemaal niet zo erg. Waar ik op doel is mijn social mediaverslaving (lees: urenlang hersenloos door Facebook scrollen). En dat vind ik wel erg, want daarmee gaat er ongemerkt heel veel tijd zitten in iets waar ik nauwelijks voldoening uit haal. Sterker nog, ik raak de laatste tijd vaker gefrustreerd door de dingen die ik op social media lees, dan dat ik er blij van word. Waarom doe ik het dan? Omdat ik gemanipuleerd word. En, beste social mediagebruiker, jij ook.

Hersenkaping
In 2018 biechtten enkele voormalige medewerkers van Amerikaanse techbedrijven op dat hun producten minutieus ontworpen zijn om je hersenen te kapen. De firma’s manipuleren met opzet de zwaktes in de menselijke psyche en zuigen ons hun apps in met ‘likes’ en ‘hartjes’, zodat we terug blijven komen voor de continue stroom updates en reminders, opdat we zo veel mogelijk tijd bij hen doorbrengen. En we geven er massaal aan toe. (Bron: esquire.com)

Dopamineshot
Elke keer als we een ‘like’ of een reactie ontvangen op een post op Facebook, Instagram, Twitter e.d. wordt er een kleine hoeveelheid dopamine aangemaakt in ons brein. Dopamine is een neurotransmitter die in ons brein wordt geactiveerd wanneer we iets leuks doen of anticiperen op iets leuks. Dit stofje zorgt ervoor dat we een soort beloning ervaren, waardoor we geneigd zijn om de betreffende activiteit te herhalen. Dopamine maakt het leven leuk: een normale hoeveelheid dopamine zorgt ervoor dat we kunnen genieten en stimuleert het aanmaken van nieuwe hersenverbindingen. Er zit echter ook een keerzijde aan: een teveel aan dopamine kan het aanmaken van nieuwe hersencellen juist vertragen en hoe meer dopamine je aanmaakt, hoe ongevoeliger je ervoor wordt. Net als bij elke andere verslaving, zul je dus steeds meer moeten doen om dezelfde hoeveelheid dopamine aan te maken om hetzelfde geluksgevoel te ervaren. Zie hier het begin van je social mediaverslaving. In de Netflix documentaire ‘The social dilemma’ komt dit onderwerp uitgebreid aan bod. Een citaat uit deze documentaire geeft de ernst van de situatie perfect weer: “Social media is geen middel dat wacht tot het gebruikt wordt, het heeft zijn eigen doelen en middelen om na te streven door je psychologie tegen je te gebruiken.”

Pauzes
Voor Tourette Magazine schreef ik een uitgebreid artikel hierover. Medici vermoeden dat mensen met het Tourette syndroom gevoeliger zijn voor dopamine. Dat betekent dus extra opletten. En dat dat niet meevalt, heb ik allang aan den lijve ondervonden. Ik heb mezelf voorgenomen om te minderen met social media, door hooguit nog twee keer per dag erop in te loggen. Maar de keren dat dit niet lukt zijn inmiddels niet meer te tellen. Ik ben in de spreekwoordelijke valkuil getuimeld, maar misschien lukt het jou wel om in de wachtkamer bij de tandarts, in de rij voor de kassa of bij de bushalte je telefoon in je jaszak te houden en even niets te doen. Onderzoek toont aan dat ‘even niks doen’ heel belangrijk is voor onze creativiteit en van belang is om onafhankelijke gedachten te kunnen vormen. Ons brein is niet gemaakt om urenlang gefocust te blijven, we hebben regelmatige pauzes nodig om informatie te verwerken en onze hersenen optimaal te kunnen laten functioneren. Bovendien helpt een pauze ons brein gezond te houden doordat het de hoeveelheid van het stresshormoon cortisol verlaagt.

Genoeg redenen dus om je brein zo nu en dan op pauze te zetten. Misschien leren we dan weer meer te genieten van minder en houden we als bonus tijd over voor andere dingen. Want het is de hoogste tijd is om tijd te hebben. Het is nog nooit zo hard nodig geweest.